Acıyı,
çileyi, hüznü, vahşeti yarıştırsalar; Özdemir Asaf’ın “Bütün renkler aynı hızla
kirleniyordu” demesi gibi, hepsi aynı anda ipi göğüslerdi. “Birinciliğin beyaza
verilmesinin” ne önemi var ki?
Acılar,
çileler, hüzünler insanlığın ortak meselesi.
Tarih
boyunca “kim kime karşı yapmış olursa olsun” sergilenen vahşet örnekleri, tüm
yüreklerdeki yangının sebebi.
Ve
bugün, yine bir yangın günü.
Akademisyen
Cahit Aslan “1864 Büyük Çerkes Sürgünü” adlı çalışmasında “o 21 Mayıs’ı” şöyle özetliyor:
“Kuzey
Kafkasya’nın çok dilli özelliğine rağmen, ortak tarihsel, sosyal, kültürel ve jeopolitik
menfaat birliğinin yol açtığı bir üst kim kimliği taşıyan Çerkesler, Kuzey Kafkasya’nın
kadim halklarıdır. Rusların emperyalist yayılmacı politikasının Kafkasya’ya dayanması
yüzünden Çerkesler, uzunca yıllar Rus Çarlığına karşı özgürlük mücadelesi vermişlerdir.
Bu mücadele sürecinde Ruslar, Çerkeslere çok kötü davranmış ve Kafkasya’da etnik
temizliğe varan savaş metotları uygulamışlardır. Sonuç olarak, Çerkesler, 21
Mayıs 1864’te özgürlük savaşlarını kaybetmişler ve nüfuslarının önemli bir
kısmı jenosit kurbanı olmuştur; geri kalan nüfus ise, Kafkasya dışına,
özellikler Osmanlı topraklarına sürülmüşlerdir.”
Buralara
geldiklerinde çilelerine, yenileri eklendi elbet.
Dr.
Nazan Çiçek’in çalışması, ışık tutuyor onlara:
“Trabzon’daki
İngiliz Konsolosu Stevens, İngiliz Dışişleri Bakanı Lord John Russell’a yazdığı
19 Şubat 1864 tarihli raporda9 Trabzon’a ‘akın akın gelmekte olan Çerkes
göçmenlerin’ halk sağlığı açısından son derece ciddi bir sorun arzetmeye
başladıklarını ve Bab-ı Âli’ye duruma derhal el koyması için telkinde
bulunulması gerektiğini, yalın ama ürkütücü bir üslupla bildiriyordu.
Stevens’in
raporu Trabzon şehrinin Çerkes göçleri sonrası aldığı görünüme dair son derece
karanlık bir tablo çizmekteydi. Mezarlıklarda ölüleri defnedecek yer
bulunamıyor, şehrin içme suyu ihtiyacını karşılayan ana su kaynağında yüzen
Çerkes cesetleri bulunduğu için temiz su bulmakta güçlük çekiliyor, sokaklar
pislikten geçilmiyor, erzak ve yakıt giderek tükeniyor, tüm bunlar da salgın
hastalıkların yayılmasında önemli rol oynuyordu.
Stevens,
‘ulaşılabilecek en güvenilir ve sağlıklı bilgilere göre’ ibaresini eklemeyi
ihmal etmeyerek Aralık 1863’den raporun yazıldığı 19 Şubat 1864’e değin
Trabzon’da ölenlerin sayısının 3500’ü bulduğunu endişeli ifadelerle bildirmekteydi.
Bunlardan 3000’i Çerkes göçmeni, 470’i Türk, 36’sı Rum, 17’si Ermeni, 9’u
Katolik ve 6’sı Avrupalı idi.”
İngilizler
düşündüler, taşındılar Çerkeslere yardım yapmaya karar verdiler.
Yardımın
adı, peksimetti.
“Beş
bin Sterlin değerindeki peksimetlerin tümünün Malta’dan İstanbul’a sevkiyatının
ağustos ayı başlarında tamamlanmış olduğu görülmektedir. Buna göre La Plata
adlı gemi ile 210 çuval, Arcadia ile 500 çuval, Milan ile 500 çuval, Baltic ile
140 çuval, Breuda ile 450 çuval, Rhore ile 1700 çuval, Egyptian ile 560 çuval
ve Belçika bandıralı Gustavo Pastör ile 900 çuval olmak üzere toplam 4,960
çuval peksimet Çerkeslere dağıtılmak üzere İstanbul’a ulaştırılmış34, çuvallar
için harcanan 620 Sterlin ile ulaşım bedeli olarak ödenen 664 Sterlin önce
İngiliz hükümeti tarafından ödenip daha sonra Londra’daki Osmanlı elçiliği
aracılığıyla Bab-ı Âli’den tahsil edilmiştir.”
Ne trajikomik final, değil mi?
BENİM GÜZEL ÜLKEM
- Şehrin iki yakasından akan ve şehrin ortasında birleşen mavimsi Pülümür ile Munzur Çayı’nı havadan izlemek isteyen yerli ve yabancı turistler için Tuceli’de balon turizmi başladı.
BİR NİHAT ÖZDEMİR KLASİĞİ
Muğla
Bodrum'da, orman ve SİT alanında Limak Holding tarafından yapılması planlanan
turizm tesisi projesi için 'ÇED gerekli değildir' kararı verildi. Şirket, 36
bin 220 metrekarelik alandaki projeyi yapmak üzere 49 yıllığına tahsis hakkı
kazandı.
ALAİN DELON'U BİR DE BÖYLE İZLEYİN
DİĞER
21 MAYIS’LAR
- 1904 - FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği) Paris'te kuruldu.
- 1927 - Amerikalı havacı Charles Lindbergh, 'Sprit of St. Louis' adlı uçağıyla New York'tan Paris'e uçarak, Atlas Okyanusu'nu geçen ilk pilot oldu.
- 1991 - Hindistan Başbakanı Rajiv Gandhi öldürüldü.
- 1994 - Hac'da şeytan taşlama sırasında izdiham çıktı: Yedisi Türk olmak üzere 185 hacı öldü.
21
MAYIS’TA DOĞANLAR
- 1916 - Harold Robbins, Amerikalı roman yazarı (ö. 1997)
- 1921 - Andrey Saharov, Rus fizikçi ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1989)
- 1947 - İlber Ortaylı, Türk akademisyen ve tarihçi
21
MAYIS’TA ÖLENLER
- 1971 - Avni Dilligil, Türk oyuncu (d. 1908)
- 1997 - Mustafa Ekmekçi, Türk gazeteci ve yazar (d. 1924)
- 2000 - Barbara Cartland, İngiliz yazar (d. 1901)
- 2019 - Yavuz Özkan, Türk yönetmen, yapımcı ve senarist (d. 1942)
Yorumlar
Yorum Gönder