Ayşegül
Yüksel’in “Güneşin Sofrasında - Genco Erkal'ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni” adlı
kitabında, ölümsüzlüğe yürüyen bir sanatçının ilk adımları şöyle anlatılıyor...
Kenterler'in, 1959-60 döneminde Muammer Karaca Tiyatrosu'nda sundukları ikinci oyun, daha önce Ankara Devlet Tiyatrosu'nda da yorumladıkları Çöl Faresi'ydi. Genco Erkal'ı işte ilk kez bu bulvar 1962-63 dönemi Genco Erkal'ı oyuncu olarak yıldızlaştığı aşamaya getirir.
Fransa'
da tiyatro eğitimi görmüş olan Asaf Çiyiltepe, Taksim' de yeni açılan -ve yüz
beş basamak merdiven çıkılarak ulaşılabilen- Arena Tiyatrosu'nda öncü oyunlar
sahnelemektedir.
Bir
bakıma Brecht tiyatrosuna yol gösterici olduğunu söyleyebileceğimiz Alman
tiyatro adamı Erwin Piscator'un Aslan Asker Şvayk oyununu sahnelerken uyguladığı
-seyirciyi oyunun her aşamasında eleştirel bakış açısını korumaya yönlendiren-
'politik tiyatro' yöntemleri, bu kez Ergun Köknar'ın rejisiyle bizim
seyircimize ulaşmaktadır.
'Şvayk'
kişiliğinin başat özelliği, budalalık ile kurnazlığın, 'çok bilmişlik' ile
bilgisizliğin, baskıcı bir düzenin dayattığı değerleri ve kuralları benimsemek
ile aynı değerleri ve kuralları çiğneme eğiliminin aynı insanın zihninde ve
davranış biçiminde buluşmasının getirdiği güldürücülüktür.
Hasek,
sıradan bir sivil olarak yaşayıp giden bu 'küçük adam' ı savaş koşullarında
'asker'e dönüştürüverince, 'barış' ve 'savaş' arasındaki tersinleyici (ironik)
ilişki de tüm vuruculuğuyla belirir. Barış döneminin zararsız 'küçük adam'ının
düşünce ve davranış biçimleri 'büyük adamlar'ın öngördüğü 'savaş' koşullarında
da sürdürülünce ortaya müthiş bir 'savaş parodisi' çıkmaktadır.
Sahnede
ilk gördüğümüzde 'temiz yüzlü, sevimli bir genç' olduğu yönünde edindiğimiz
izlenimi doğrulayan bir seçimle Şvayk rolü Genco Erkal' a verilir. Erkal,
görüntüsünde, sesinde ve hareketlerinde kusursuz biçimde yansıttığı saf ve
çocuksu Şvayk kimliğine -bizde eskilerin 'çarıklı erkan-ı harb' (kurmaylık
taslayan cahil) sözüyle tanımladıkları- 'içi boş' 'bilgelik' gösterilerini
ustaca aktarabildiği için, her yaştan seyirciyi büyüleyen bir yorumla ustaların
arasından sıyrılarak ön sıraya geçecektir.
Sonrası
malum.
Bugüne kadar çizgisi
hiç kırılmadan yükselen bir insan, bir sanatçı, emsalsiz Genco Erkal.
"Müsaadenizle arz edeyim" o artık ölümsüzler arasında.
Ayşegül
Yüksel’in “Buraya bir not düşeyim” diye yazdığı bir bölüm var. Diyor ki:
"Genco'nun Şvayk yorumunun dilden dile dolaştığı aşamada, Ataç Yayınevi'nin sahibi Şükran Kurdakul, Jaroslav Hasek'in Aslan Asker Şvayk romanının iyice kısaltılmış bir İngilizce basımını Türkçeye çevirmemi istedi. Aslan Asker Şvayk benim çevirdiğim ilk kitap olacaktı.. Oyunu Selahattin Hilav'ın kusursuz çevirisinden izlemiş olduğumuz için, metinde geçen ve Genco'nun oyunda en az elli kez yinelediği ‘Müsaadenizle arz edeyim, Efendim’ sözünü çeviride hiç değiştirmeden kullandığım bu kitap 1964'te yayımlanınca, Kurdakul'un önerisiyle, ‘Aslan Asker Şvayk'ı büyük bir ustalıkla oynayan değerli aktör Genco Erkal' a’ adandı. O günlerde, elli beş yıl sonra elinizdeki bu kitabı yazacağımı ve yine Genco Erkal'a adayacağımı düşünemezdim bile.”
DİĞER
31 TEMMUZ’LAR
- 1932 - Almanya'da seçimlerde 230 Milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Naziler) birinci parti oldu. Sosyal demokratlar 133, komünistler 89 Milletvekili çıkardılar.
- 1932 - Keriman Halis, Belçika'da Dünya Güzellik Kraliçesi seçildi; Atatürk kendisine "Ece" soyadını verdi.
- 1936 - İspanya'da General Franco'nun faşist güçleri Madrid'i kuşattı.
- 1944 - Küçük Prens adlı eseriyle ünlü, Fransız pilot ve yazar Antoine de Saint-Exupéry, Akdeniz semalarında F-5B ile keşif uçuşu sırasında kayboldu.
- 1952 - Türkiye'nin ilk sendikal konfederasyonu olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) kuruldu.
- 1971 - Apollo 15 astronotları David Scott ve James Irwin, Ay yüzeyinde 4 tekerlekli bir araçla gezdiler.
- 2024 - Hamas-İsrail savaşı devam ederken, İran'a Mesut Pezeşkiyan'ın yemin töreni için giden Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, Tahran'da suikast sonucu öldürüldü.
31
TEMMUZ’DA DOĞANLAR
- 1914 - Louis de Funes, Fransız komedyen (ö. 1983)
- 1923 - Ahmet Ertegün, Türk müzik yapımcısı ve Atlantic Records firmasının sahibi (ö. 2006)
- 1965 - J. K. Rowling, İngiliz yazar
31
TEMMUZ’DA ÖLENLER
- 1784 - Denis Diderot, Fransız yazar ve filozof (d. 1713)
- 1886 - Franz Liszt, Macar piyanist ve besteci (d. 1811)
- 2012 - Gore Vidal, Amerikalı romancı, oyun yazarı, deneme yazarı, senarist ve siyasi aktivist (d. 1925)
- 2014 - Murat Göğebakan, Türk şarkıcı (d. 1968)
- 2017 - Jeanne Moreau, Fransız oyuncu (d. 1928)
- 2017 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, aktör ve Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1943)
- 2020 - Alan Parker, Britanyalı film yönetmeni (d. 1944)
- 2021 - Nedret Güvenç, Türk oyuncu, yönetmen, seslendirme sanatçısı ve yazar (d. 1930)
Yorumlar
Yorum Gönder