🔺Ev kirası: 5.845 TL
🔺Uzman doktor
muayenesi: 34 TL
Mesele
fiyatlara takla attırmaktan ibaret değil.
Asıl
mesele halkı, vatandaşı resmen salak yerine koymakta.
TÜİK
işte bunu yapıyor.
Reddediyorum.
Kınıyorum.
Devletin
bir kurumuna yakışmıyor yapılan.
Utanıyorum.
Neymiş?
Uzman
doktor muayenesi ücretini 34 lira olarak enflasyon hesabına alan TÜİK’e göre, “Türkiye’de
herkes özel muayenehaneye gitmiyormuş, devlet hastanesine giden de varmış” ve ortalama
o yüzden düşük oluyormuş!
Ayıptır
yahu.
Elma
ile armudu da tek kalemde geçin o zaman.
Bu
nasıl mantık?
Bu
nasıl hesap?
Aynı
mantık ve hesabı “ev kirasında” da devreye sokuyor TÜİK, “insanların kimi kendi
evinde, kimi kirada oturuyor” diye.
Hiç
uğraşmayın boşuna.
Gizli
listeleriniz önünde sonunda ortaya çıkıyor nasıl olsa.
İster
“Bize verilen talimat bu” deyin, ister “Paşa gönlümüz böyle istedi” deyin ama
dalga geçmeyin aklımızla.
EKONOMİM
yazarı Alaattin Aktaş’ın YAZISI
İşte
TÜİK’in devlet sırrı gibi sakladığı madde fiyatları
TÜİK,
TÜFE kapsamındaki maddelerin fiyatını “Kamuoyu yanlış yorumluyor ve bu da
yanlış anlamalara yol açıyor” gerekçesine sığınarak Nisan 2022’den sonra
açıklamayı durdurdu. Mahkeme kararları bile bu kararın değişmesini sağlayamadı.
TÜİK bu karartmayla da yetinmedi ve daha sonra tüm maddeler için ağırlık
açıklamaya da son verdi.
Mevcut
durumda fiyat değişimleri ve ağırlıklar ana harcama grupları itibarıyla
açıklanıyor. TÜİK madde fiyatlarını vermediği gibi her bir madde için fiyat
değişimini de gizliyor.
Ama...
Arşimet yüzyıllar önce ne demiş:
“Bana
dayanacak bir yer gösterin, Dünya’yı yerinden oynatayım!”
TÜİK’i
kendi silahıyla vurmak!
Önemli
olan bir dayanak noktası bulmak. O dayanak noktası da TÜİK’te...
Verilerin
üstü karartıldı ama tümüyle örtülmedi. (Aman yol göstermiş olmayalım!) Bazı
veriler işte o dayanak noktasını oluşturuyor.
Her
ne kadar TÜİK Nisan 2022’de son kez açıkladığı madde fiyatlarına artık haber
bültenlerinde yer vermiyorsa da arşivler sağ olsun! O veriler bir yerlerde
duruyor.
Şimdi
tek tek gidelim...
TÜİK
maddeleri gruplandırıyor; dolayısıyla elmayla armut aynı sepete atılınca birim
fiyat ortadan kalkıyor. Ama fiyat değişimini gösteren endeksler, yani sepetin
fiyat değişimi, bir başka ifadeyle madde gruplarına göre değişim açıklanıyor.
Ama
bazı mal ve hizmetlerde endeksler gruplandırılarak değil, her bir madde için
açıklanıyor. Zaten bunlarda fiyatın geçen ay hangi düzeyde alındığını kesin
olarak bulabiliyoruz.
Şimdi
elimizde 2022 nisanındaki endeks hesaplamasında dikkate alınan fiyatlar var.
Aradan
geçen 26 ayda o madde ya da madde grubundaki fiyat değişiminin ne olduğu var.
Geriye kalıyor ilgili maddenin ya da madde grubunun 2022 nisanındaki fiyatını o
kalem ya da grup için 26 aylık döneme ilişkin olarak açıklanan endeks artışı
ölçüsünde artırmak...
İşte
100 kalem mal ve hizmetin fiyatı
Nisan
2022’deki fiyata aradan geçen 26 aydaki fiyat değişimini ekledim. Bu fiyat
değişimi verisi TÜİK’e ait.
Bu
oran doğrudur, değildir; bugün onunla fazla ilgilenmiyorum. Varmak istediğim,
başlıca kalemlerin Haziran 2024 itibarıyla hangi fiyattan endekse dahil
edildiği. Dolayısıyla peşin peşin söyleyeyim; “Ama TÜİK artışı düşük
gösteriyor” gibi gerekçeleri bu yazı özelinde bırakın; konu artış oranının
doğru olup olmadığından çok son fiyatın gerçekçi olup olmadığı.
Yazımda
kapsamlı bir tablo var. Bu tablo için tüketimde önemli payı bulunan 100 kalem
mal ve hizmet seçtim. Bunların Nisan 2022’de TÜİK tarafından ilan edilen ve
Haziran 2024’te dikkate alınan fiyatlarına yer veriyorum. Geçen ayki fiyatlar
bazı kalemlerde TÜİK’in enflasyon hesabındaki fiyatlara göre artı-eksi en fazla
yüzde 10 oynayabilir.
Bazı kalemlerdeki fiyatların ise mutlaka aynı olması gerekiyor. Bu kadar iddialı konuşmamın gerekçesi şu. Biraz önce belirttiğim gibi TÜİK fiyat değişimini gösteren endeksi bazı maddeler için gruplandırarak, bazıları için tek tek kalem bazında veriyor. İşte fiyat değişimi verileri 5'li kod başlığında tek madde olarak yer alan ürünler var ve bunların fiyat değişimini Nisan 2022 fiyatına ekleyip doğrudan Haziran 2024 fiyatına ulaştım.
Bu
ürünlerin başlıcaları ekmek, et, süt, yoğurt, yumurta, kahvaltılık tereyağı,
margarin, patates, kira, uzman doktor muayene ücreti ve yurt ücreti.
Fiyatları okurken...
Tablonun
nasıl okunması gerektiğine ilişkin küçük bir bilgi aktarayım.
Fiyatlar
mal ve hizmetin niteliğine göre adedi gösterebileceği gibi, kilogram, tek yönlü
bilet, litre ya da aylık hizmet kullanımı da olabilir. Örneğin tabloda ekmek
fiyatı olarak yer alan 35 lira, kilogram fiyatına işaret ediyor. Cep telefonu
görüşme ücreti aylık kullanım bedelini, özel okul ücretleri yıllık tutarı
gösteriyor.
Gizlemekte
haklılarmış; doktor muayenesi 34 lira, kira 6 bin lira, yurt ücreti 457 lira!
Tabloda
yer verdiğim 100 kalem arasında öyle fiyatlar var ki, insan gerçekten
inanamıyor. TÜİK bu fiyatlara bir açıklama, bir gerekçe getiriyor, getirmeye
çalışıyor ama yine de bu fiyatlar inanılmaz.
Hepimiz
zaman zaman ihtiyaç duyuyor, doktora gidiyoruz. Haziran ayında bir uzman
doktora gidip muayene olduğunuzda özel hastanede bile katkı payı olarak 1.000
lira civarında ödeme yapıyorsunuz. Doktorun muayenehanesine giderseniz
ödediğiniz tutar 3 bin lirayı, 4 bin lirayı bulabiliyor.
Şimdi
sıkı durun! TÜİK’e göre haziran ayındaki uzman doktor muayene ücreti ne kadar
biliyor musunuz; 33 lira 69 kuruş. Yanlış yazmadım; 33 lira 69 kuruş, hadi
yuvarlayalım 34 lira. Muayene ücreti Nisan 2022’de 28 lira 22 kuruşmuş ve iki
yılı aşkın sürede yüzde 19 artmış!
Kedinizi,
köpeğinizi veterinere götürdüğünüzde ödediğiniz ücret ise geçen ay itibarıyla
681 lira.
TÜİK’in
verisi işte böyle! Uzman doktor muayenesi 34 lira, veteriner ücreti 681 lira.
TÜİK’in
doktor ücretiyle ilgili gerekçesi şu: “Türkiye’de herkes özel muayenehaneye
gitmiyormuş, devlet hastanesine giden de varmış, ortalama o yüzden düşük
oluyormuş.”
Bu
mantıktan hareket edersek, örneğin otomobil fiyatını da endekste 10-15 bin lira
gibi dikkate almak gerekir. Çünkü halkın büyük çoğunluğu belediye otobüsüne
biniyor!
Yurt
ücreti 457 lira, öyle mi?
Bu
100 kalem mal ve hizmet içinde benim en çok dikkatimi çeken bir kalem daha var;
yurt ücreti.
Üniversiteler
açıldığında ne yapacağını bilemeyen öğrencileri görmüyoruz sanki! Fiyatların
nereye tırmandığını bilmiyoruz sanki!
TÜİK,
Haziran ayında yurt ücretini 457 lira olarak dikkate almış, evet 457 lira. Ve
yurt ücretinde iki yılı aşkın sürede yalnızca yüzde 38 artış olmuş.
Kira
6 bin lira bile değil
Çarpıcı
bir örnek de ev kirası. Haziran ayı endeksinde kira 5 bin 845 lira olarak
dikkate alınmış.
Ankara,
İstanbul, İzmir gibi büyükşehirler bir yana, artık kasabalarda bile herhalde
5-6 bin lira dolayında ev kalmadı. Peki TÜİK nasıl oluyor da kirayı bu düzeyde
alabiliyor?
Herhalde
doktor muayene ücretindeki yaklaşım devreye giriyor ve “Ama kendi evinde oturan
da var; kiracılar ve kendi evinde oturanlar birlikte düşünüldüğünde ortalama bu
düzeye iniyor” deniliyordur. Kim bilir!
DİĞER
8 TEMMUZ’LAR
1889
- The Wall Street Journal'ın ilk sayısı yayımlandı.
1967
- Hacettepe Üniversitesi kuruldu.
1996
- Türkiye'de RP-DYP Koalisyon Hükûmeti güvenoyu aldı; "Refahyol (54.
Hükûmet)" dönemi başladı.
2018
- Çorlu tren kazası: Kapıkule'den İstanbul-Halkalı'ya doğru hareket eden yolcu
treni, Çorlu yakınlarından geçerken yağış nedeniyle rayların altındaki menfezde
oluşan toprak kayması sonucu, 5 vagonun devrilmesiyle meydana gelen tren
kazasında, 25 kişi öldü, 317 kişi de yaralandı.
2020
- Koronavirüs salgını: Doğrulanmış COVID-19 vakalarının sayısı dünya çapında 12
milyonu geçti.
8 TEMMUZ’DA
DOĞANLAR
1621
- La Fontaine, Fransız yazar (ö. 1695)
1831
- John S. Pemberton, Amerikalı eczacı (Coca-Cola'nın ilk üreticisi) (ö. 1888)
1958
- Kevin Bacon, Amerikalı oyuncu
1991
- Virgil van Dijk, Hollandalı futbolcu
1993
- Zeynep Bastık, Türk şarkıcı
8
TEMMUZ’DA ÖLENLER
1942
- Refik Saydam, Türkiye'nin 4. Başbakanı (d. 1881)
1967
- Vivien Leigh, İngiliz oyuncu (d. 1913)
2012
- Ernest Borgnine, İtalyan asıllı Amerikalı tiyatro ve sinema oyuncusu (d.
1917)
2012
- Güngör Dilmen, Türk oyun yazarı ve dramaturg (d. 1930)
2023
- Özkan Uğur, Türk müzisyen, sinema ve dizi oyuncusu (MFÖ grubunun üyesi) (d.
1953)
Yorumlar
Yorum Gönder