Mahmut Hamsici / BBC Türkçe
Cumhuriyet Halk Partili (CHP) belediyeler 2024 yılının sonundan bu yana, farklı soruşturmalarla karşı karşıya.
Soruşturmalar kapsamında dalga dalga düzenlenen operasyonlarla aralarında belediye başkanlarının da bulunduğu onlarca kişi tutuklandı, yüzlerce kişi gözaltına alındı.
Operasyonlar devam ediyor.
Peki gelinen aşamada CHP'li belediyelere yönelik hangi soruşturmalar yürütülüyor? Bugüne kadar kaç kişi gözaltına alındı? Kim, neden tutuklandı? Etkin pişmanlıkla ilgili neler biliniyor?
BBC Türkçe, bu ve benzeri soruların yanıtlarını aradı, söz konusu soruşturmaların bilançosunu ortaya çıkardı.
Hangi soruşturmalar var?
BBC Türkçe'nin; konuyla ilgili çıkan haberler, savcılık açıklamaları, emniyet ve savcılık ifadeleri ile siyasetçilerin demeçlerinden derlediği bilgilere göre CHP'li belediyeleri veya belediye çalışanlarını ilgilendiren 10'dan fazla soruşturma bulunuyor.
Bunların arasında en fazla dikkat çekenler, İBB'ye yönelik "yolsuzluk" ve iş insanı Aziz İhsan Aktaş'ın elebaşılığını yaptığı öne sürülen "suç örgütüyle" ilgili soruşturmalar.
Bunun dışında irili ufaklı farklı soruşturmalar da bulunuyor ve operasyonlar artık İstanbul dışında da gerçekleştiriliyor.
Belediyelerle ilgili soruşturmalar şunlar:
İBB'ye yönelik 'yolsuzluk' soruşturması
Bu, mevcut soruşturmalar arasındaki en kapsamlı soruşturma gibi görünüyor.
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü bu soruşturmada, "Ekrem İmamoğlu'nun elebaşılığı yaptığı örgütün birçok ihaleye fesat karıştırdığı, hayali ihalelerle kamu kurumu zararına dolandırıcılık faaliyetleri gerçekleştirdiği" iddia ediliyor.
İmamoğlu hem emniyet hem de savcılık ifadelerinde "tüm isnatları şiddetle reddettiğini" söyledi.
Savcılık, iddia edilen örgütün liderliğini ise Murat Ongun'un yaptığını öne sürüyor.
Ongun da tüm iddiaları reddediyor.
İBB ve iştiraklerinde görevli olup gözaltına alınan birçok kişi bu soruşturma kapsamında yargılanıyor.
Aziz İhsan Aktaş soruşturması
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü bu soruşturmada, Aktaş'ın elebaşılığını yaptığı öne sürülen "suç örgütünün", belediye başkanları ile belediyelerin üst düzey yöneticilerine rüşvet vererek ihaleleri organize ettiği iddia ediliyor.
Bu soruşturma ilk kez Ocak ayında Beşiktaş Belediyesi'ne düzenlenen operasyonla gündeme geldi.
Aktaş önce tutuklandı, sonra etkin pişmanlıktan yararlanarak adli kontrol şartıyla tahliye edildi.
Soruşturma kapsamında yeni beyanlarla yeni operasyonlar düzenleniyor.
Son olarak 29 Temmuz'da farklı illerde 20'den fazla kişi gözaltına alındı.
'Terör' soruşturmaları
İstanbul merkezli yürütülen iki "terör" soruşturmasında, 31 Mart 2024 yerel seçimlerindeki "kent uzlaşısı" önemli yer tutuyor.
Soruşturmalardan biri kapsamında, 11 Şubat'ta İstanbul'daki dokuz CHP'li ilçe belediyesine yönelik düzenlenen operasyonda çok sayıda kişi gözaltına alındı.
Aralarında Ataşehir ve Kartal belediye başkan yardımcıları ile Üsküdar, Beyoğlu, Adalar, Şişli, Sancaktepe, Tuzla ve Fatih'teki bazı belediye meclis üyelerinin de bulunduğu 10 kişi tutuklandı.
Hazırlanan iddianamede sanıkların Halkların Demokratik Kongresi (HDK) mensubu olarak "PKK ile bağları olduğu" iddia edildi.
Yine İstanbul merkezli ikinci soruşturmada ise "kent uzlaşısı", "PKK'nın metropol illerde etkinliğini artırmasını hedefleyen bir faaliyet olarak tanımlanıyor ve bu kapsamda soruşturma yürütüyor.
Şüphelilere "PKK'ya yardım etmek" suçlaması yöneltiliyor.
19 Mart sürecinde Ekrem İmamoğlu, bu soruşturma kapsamında da gözaltına alındı ancak "yolsuzluk" soruşturmasında tutuklandığından bu soruşturmada tutuksuz yargılanmasına karar verildi.
Yine bu soruşturmada gözaltı işlemi yapılan İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat ve Şişli Belediye Başkanı Resul Emrah Şahan tutuklandı.
Polat daha sonra sağlık gerekçeleriyle serbest bırakıldı.
Bu kişiler de haklarındaki tüm suçlamaları reddediyor.
Bu arada ayrıca, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından, görevden alınan Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer'in "silahlı terör örgütüne" üye olmak suçlamasıyla yargılandığı soruşturma da yürütüldü.
Soruşturma kapsamında Mart ayında hazırlanan iddianame kabul edildi.
Özer, davanın 14 Temmuz'daki duruşmasında tahliye edildi.
Beşiktaş Belediyesi'yle ilgili 'yolsuzluk' soruşturması
Bu, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca, Beşiktaş Belediyesi Kültür ve Sosyal İşleri Müdürlüğü'nün 2019 yılındaki 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı kutlamaları için doğrudan temin yöntemiyle yapılan alım hakkındaki ihbar üzerine başlatılan soruşturma.
Soruşturma kapsamında aralarında belediye yöneticilerinin de bulunduğu bazı kişiler gözaltına alındı ve üç kişi tutuklandı.
Büyükçekmece Belediyesi'ne yönelik "yolsuzluk" soruşturması
Büyükçekmece Belediyesi'yle ilgili yolsuzluk soruşturmasında inşaat ve iskan alanlarında "rüşvet almak" ve "rüşvet vermek" suçlamaları yer alıyor.
Belediye Başkanı Hasan Akgün bu soruşturmada tutuklandı.
Hakkındaki iddiaları reddeden Akgün, "Ne şahsım ne de yakınlarım herhangi bir daire devri veya maddi menfaat sağladı" dedi.
Yerine seçilen başkanvekili Ahmet Şahin ise bir süre sonra İBB'ye yönelik "yolsuzluk" soruşturması kapsamında tutuklandı.
Şahin tüm iddiaları reddetti.
Beykoz Belediyesi'yle ilgili soruşturma
Bu, Beykoz Belediyesi'yle ilgili, "ihaleye fesat karıştırma" ve "suç işlemek amacıyla örgüt kurma, üyelik ve yardım" suçlamalarını içeren soruşturma.
Soruşturma kapsamında Beykoz Belediye Başkanı Alaattin Köseler tutuklandı.
Hakkındaki suçlamaları reddeden Köseler, "Eylemimden dolayı herhangi bir kamu zararı gerçekleşmemiştir. Bunlar tamamen uydurma şeylerdir" dedi.
İlerleyen süreçte Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı iddianame hazırladı.
Davanın ilk duruşması 3-4 Eylül'de görülecek.
Şile Belediyesi'yle ilgili soruşturma
İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü Suçlar Soruşturma Bürosunca, Şile Belediyesi'ne yönelik soruşturmada, "suç işlemek amacıyla örgüt kurma", "irtikap", "rüşvet" ve "ihaleye fesat karıştırma" suçlamaları yer alıyor.
Belediye Başkanı Özgür Kabadayı bu soruşturmada tutuklandı.
Kabadayı ifadelerinde suçlamaları kabul etmedi ve "Asla yasa dışı bir işleme imza atmadım" dedi.
Kartal Belediyesi'yle ilgili 'görevi kötüye kullanma' soruşturması
Soruşturma, Kartal Belediyesi ile ilgili "ihale yolsuzluğuna" dair iddialara dayanıyor.
Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı Özel Soruşturma Bürosu tarafından hazırlanan iddianamede, 2019 ile 2021 yılları arasında belediyeye ait 44 adet taşınmazın ihale kanununa aykırı olarak kiraya verildiği öne sürülüyor.
Kartal Belediye Başkanı Gökhan Yüksel'in de aralarında bulunduğu 19 şüpheli hakkında, zincirleme şekilde görevi kötüye kullandıkları iddiasıyla 10 aydan 3 yıl 6 aya kadar hapis cezası isteniyor.
Belediyeden yapılan açıklamada ise bilirkişi inceleme talebine rağmen iddianamenin mülkiye müfettişi raporu doğrultusunda hazırlandığı belirtildi.
İzmir'deki "yolsuzluk" soruşturmaları
İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yürüttüğü iki ayrı "yolsuzluk" soruşturması bulunuyor.
Bunlardan biri, İzmir Büyükşehir Belediyesi iştiraki İZBETON AŞ'de, taşeron şirketler eliyle "yolsuzluk" yapıldığı iddiasıyla ilgili soruşturma.
İkincisi ise daha çok "kooperatif" soruşturması olarak biliniyor.
Bu ikinci soruşturmada, İzmir'in bazı bölgelerinde kat karşılığı inşaat işlerinde usulsüzlükler yapıldığı iddia ediliyor.
Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer bu soruşturma kapsamında tutuklandı.
Antalya merkezli "rüşvet" soruşturması
Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen "rüşvet" soruşturması kapsamında Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek tutuklandı.
Soruşturmada Böcek ile bazı yakınları hakkında çeşitli iddialar bulunuyor.
Muhittin Böcek tüm suçlamaları reddetti.
Manavgat'taki 'rüşvet' soruşturması
Manavgat Cumhuriyet Başsavcılığınca otel tadilatı, inşaat ruhsatı ve iskan başvurularıyla ilgili rüşvet alındığı iddiası üzerine başlatılan soruşturma.
Manavgat Belediye Başkanı Niyazi Nefi Kara bu soruşturmada tutuklandı.
Bu süreçte, Belediye Başkan Yardımcısı Mehmet Engin Tüter'in bir kişiden baklava kutusunda rüşvet aldığını iddia eden görüntüler yayımlandı.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, görüntülerle ilgili "Baklavacıyı uyuşturucudan yakaladılar, eğittiler, itirafçı yaptılar" dedi.
Tüter, etkin pişmanlıktan yararlanmak için başvurdu.
"DHKP-C'ye finansman" soruşturması
İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca, 2014-2016 yıllarında Ataşehir, Maltepe, Sarıyer ve Şişli belediyelerinde çalışan bazı kişilerin DHKP-C örgütüne finansman sağlandığı iddiasıyla ilgili soruşturma.
Bazı şüphelilerin hâlâ belediye çalışanı olduğu belirtiliyor.
Eski Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç bu soruşturma kapsamında tutuklandı.
Genç ifadesinde, örgüte herhangi bir desteğinin olmadığını, tam tersine belediyeki çalışmaları nedeniyle örgütün hedefinde olduğunu söyledi.
İddianame hazırlandı. Dava görülmeye devam ediyor.
Kaç kişi gözaltına alındı, kaç kişi tutuklandı?
İBB'ye yönelik "yolsuzluk" soruşturmasında kapsamında toplam dokuz kapsamlı operasyon düzenlendi.
Anadolu Ajansı'na göre yalnız bu soruşturma kapsamında toplam 320 kişi gözaltına alındı.
Ajans; 105 kişinin tutuklandığını, 215 kişi adli kontrolle serbest bırakıldığını, on kişinin ise firari durumda olduğunu bildirdi.
BBC Türkçe'ye konuşan CHP kaynaklarına göre ise CHP'li belediyelerle ilgili İstanbul merkezli tüm soruşturmalarda bugüne kadar en az 400 kişi gözaltına alındı.
Konuyla ilgili olarak BBC Türkçe'nin tüm haberlerden topladığı verilere göre Ekim 2024'ten bu yana Türkiye çapındaki tüm soruşturmalarda gözaltına alınan kişi sayısı 500'ü geçti.
BBC Türkçe'nin araştırmasına göre bunlardan 200'den fazlası ise tutuklandı.
Tutuklanan kişilerden bir bölümü süreç içinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
Hangi belediye başkanları tutuklandı?
Bu süreçte tutuklanan belediye başkanı sayısı 15'e ulaştı.
Bu kişilerin tutuklandıkları dönemdeki görevleri ve isimleri şöyle:
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu
Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek
Adana Büyükşehir Belediye Başkanı Zeydan Karalar
Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer
Şişli Belediye Başkanı Resul Emrah Şahan
Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat
Beykoz Belediye Başkanı Alaattin Köseler
Beylikdüzü Belediye Başkanı Mehmet Murat Çalık
Büyükçekmece Belediye Başkanı Hasan Akgün
Gaziosmanpaşa Belediye Başkanı Hakan Bahçetepe
Avcılar Belediye Başkanı Utku Caner Çaykara
Şile Belediye Başkanı Özgür Kabadayı
Ceyhan Belediye Başkanı Kadir Aydar
Seyhan Belediye Başkanı Oya Tekin
Manavgat Belediye Başkanı Niyazi Nefi Kara
Tutuklanan diğer isimler kimler?
Belediye başkanları dışında kritik konumdaki birçok başka isim de tutuklandı.
Tutuklandıkları dönemdeki görevleriyle bu isimlerden bazıları şunlar:
Eski İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer
Eski Sarıyer Belediye Başkanı Şükrü Genç
Kartal Belediye Başkan Yardımcısı Cemalettin Yüksel
Ataşehir Belediye Başkan Yardımcısı Deniz Kutlu
İBB Başkan Danışmanı ve Medya AŞ. Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ongun
İBB Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanı Taner Çetin
İBB Spor Kulübü Başkanı Fatih Keleş
Eski CHP İstanbul Milletvekili Aykut Erdoğdu
İstanbul Planlama Ajansı Başkanı Buğra Gökçe
KİPTAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kurt
İmamoğlu İnşaat Şirketi Genel Müdürü Tuncay Yılmaz
Bakırköy Belediye Başkan Yardımcısı Ali Rıza Akyüz
İBB Muhtarlık İşleri Daire Başkanı Yavuz Saltık
Reform Enstitüsü Direktörü Mehmet Ali Çalışkan
CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu
Ekrem İmamoğlu'nun avukatı Mehmet Pehlivan
Görevden alınan başkanların yerine geçen vekiller kimler oldu?
Soruşturmalar kapsamında görevden alınan 13 belediye başkanı için belediye meclislerinde yapılan seçimlerle başkan vekilleri belirlendi.
Gaziosmanpaşa Belediyesi'nde meclis çoğunluğunun AKP'de olması nedeniyle bu belediyede başkanlık iktidar partisine geçti.
Esenyurt ve Şişli'ye kayyım atandı.
Esenyurt Belediye Başkanlığına Can Aksoy, Şişli Belediye Başkanlığına ise Cevdet Ertürkmen getirildi.
Göreve başlayan başkanvekilleri şunlar oldu:
İstanbul Büyükşehir Belediyesi: Nuri Aslan (CHP)
Antalya Büyükşehir Belediyesi: Büşra Özdemir (CHP)
Adana Büyükşehir Belediyesi: Güngör Geçer (CHP)
Esenyurt Belediyesi: Can Aksoy (Kayyum)
Avcılar Belediyesi: Yüksel Can (CHP)
Şişli Belediyesi: Cevdet Ertürkmen (Kayyum)
Beylikdüzü Belediyesi: Önder Serkan Çebi (CHP)
Beykoz Belediyesi: Özlem Vural Gürzel (CHP)
Beşiktaş Belediyesi: Ömer Rasim Şişman (CHP)
Büyükçekmece Belediyesi: Hakan Çebi (CHP)
Gaziosmanpaşa Belediyesi: Eray Karadeniz (AKP)
Ceyhan Belediyesi: Sevil Aydar Yıldız (CHP)
Seyhan Belediyesi: Hasibe Akkan (CHP)
Manavgat Belediyesi: Mehmet Çiçek (CHP)
Şile Belediyesi: Sacit Terzi (CHP)
Etkin pişmanlıktan yararlananlar kimler?
Çıkan haberlere göre onlarca kişi bu süreçte etkin pişmanlıktan yararlandı.
Bu kişilerin sayısıyla ilgili resmi bir açıklama bulunmuyor.
Anadolu Ajansı'na göre sadece İBB'ye yönelik "yolsuzluk" soruşturması kapsamında 42 kişi etkin pişmanlıktan yararlandı.
Soruşturmalarda etkin pişmanlıktan yararlanan isimlerinden bazıları şunlar:
İş insanı Aziz İhsan Aktaş
İBB Kültür AŞ Genel Müdürü Murat Abbas
İBB İştirakler ve Bağlı Kuruluşlar Komisyonu Başkanı Ertan Yıldız
İSFALT Genel Müdürü Burak Korzay
İş insanı Ali Nuhoğlu
İSTAÇ Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Gökmen Togay
Etkin pişmanlıktan yararlanan tutukluların büyük bölümü tahliye edildi.
31 TEMMUZ’LAR
1492 - Yahudilerin, İspanya'dan kovulacağını gerekçeleriyle bildiren Elhamra Kararnamesi imzalanarak yürürlüğe girdi.
1560 - Piyale Paşa, Tunus'un Cerbe Adası'nı ele geçirdi.
1722 - İstanbul'da III. Ahmet için yaptırılan Sadabad Sarayı törenle açıldı.
1908 - II. Abdülhamit döneminde resmî bir göreve dönüşen "hafiyelik", resmen ortadan kaldırıldı.
1914 - Fransız Sosyalist Partisi'nin (1902) ve L'Humanité gazetesinin kurucusu, yazar, konuşmacı ve devlet adamı Jean Jaurés bir deli tarafından öldürüldü.
1922 - İstiklal Mahkemeleri Kanunu, TBMM'de kabul edildi.
1932 - Almanya'da seçimlerde 230 Milletvekilliği alan Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (Naziler) birinci parti oldu. Sosyal demokratlar 133, komünistler 89 Milletvekili çıkardılar.
1932 - Keriman Halis, Belçika'da Dünya Güzellik Kraliçesi seçildi; Atatürk kendisine "Ece" soyadını verdi.
1936 - İspanya'da General Franco'nun faşist güçleri Madrid'i kuşattı.
1944 - Küçük Prens adlı eseriyle ünlü, Fransız pilot ve yazar Antoine de Saint-Exupéry, Akdeniz semalarında F-5B ile keşif uçuşu sırasında kayboldu.
1952 - Türkiye'nin ilk sendikal konfederasyonu olan Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) kuruldu.
1959 - Bask Yurdu ve Özgürlüğü (ETA) örgütü kuruldu.
1959 – Türkiye, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adaylığı için resmen başvurdu.
1964 - Amerika Birleşik Devletleri uydusu Ranger 7, Ay yüzeyinin yakından çekilmiş fotoğraflarını yolladı.
1965 - İngiliz televizyonunda sigara reklamları yasaklandı.
1971 - Apollo 15 astronotları David Scott ve James Irwin, Ay yüzeyinde 4 tekerlekli bir araçla gezdiler.
1973 – Delta havayollarına ait Douglas DC-9 tipi bir yolcu uçağı, Boston havalimanına inişi sırasında yoğun sis nedeniyle düştü: 89 kişi öldü.
1980 - ASELSAN, ilk Türk telsizini üretti.
1980 – Türkiye’nin Atina Büyükelçiliği İdari Ataşesi Galip Özmen, ASALA militanlarının silahlı saldırısında hayatını kaybetti.
1987 – Edmonton, Alberta’da meydana gelen kasırgada 27 kişi öldü.
1987 – Mekke’de İranlı hacıların önderliğinde, İslam düşmanı olarak tanımladıkları ülkeleri protesto için bir araya gelen topluluk ile Suudi güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmada 400’den fazla insan öldü.
1988 – Malezya’nın Butterworth kentinde bir feribot terminali çöktü: 32 kişi öldü, 1674 kişi yaralandı.
1992 – Tayland havayollarına ait Airbus A300 tipi bir yolcu uçağı Katmandu’nun dağlık bölgesinde düştü: 113 kişi öldü.
2006 – Yaşar Büyükanıt, Genelkurmay Başkanlığı’na atandı.
2021 – Milli okçumuz Mete Gazoz olimpiyat şampiyonu oldu.
2024 - Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye, İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan'ın göreve başlama törenine katılmak için gittiği Tahran'da uğradığı suikast sonucu öldü.
31 TEMMUZ’DA DOĞANLAR
1914 - Louis de Funes, Fransız komedyen (ö. 1983)
1921 - Peter Benenson, İngiliz avukat ve Uluslararası Af Örgütünün kurucusu (ö. 2005)
1923 - Ahmet Ertegün, Türk müzik yapımcısı ve Atlantic Records firmasının sahibi (ö. 2006)
1963 - Abdullah Avcı, Türk futbolcu ve teknik direktör
1965 - J. K. Rowling, İngiliz yazar
31 TEMMUZ’DA ÖLENLER
1886 - Franz Liszt, Macar piyanist ve besteci (d. 1811)
2012 - Gore Vidal, Amerikalı romancı, oyun yazarı, deneme yazarı, senarist ve siyasi aktivist (d. 1925)
2014 - Murat Göğebakan, Türk şarkıcı (d. 1968)
2017 - Jeanne Moreau, Fransız oyuncu (d. 1928)
2017 - Sam Shepard, Amerikalı oyun yazarı, aktör ve Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1943)
2021 - Nedret Güvenç, Türk oyuncu, yönetmen, seslendirme sanatçısı ve yazar (d. 1930)
2024 – Genco Erkal, Türk tiyatrocu ve sinema oyuncusu (d. 1938)
Yorumlar
Yorum Gönder