Vergi gelirleri, hükümetlerin sağlık ve eğitim gibi kamu hizmetlerini finanse etmesinin temel yollarından biri. Ancak Avrupa’da vergi oranları ülkeden ülkeye büyük farklılık gösteriyor.
Vergi yükünü karşılaştırmanın yollarından biri, vergi gelirlerini milli gelirin (GSYH) içindeki payı üzerinden değerlendirmek. Eurostat’a göre, AB genelinde vergi/GSYH oranı 2023’te %40 seviyesindeydi. Ancak ülkeler arasında önemli farklılıklar göze çarpıyor.
En yüksek ve en düşük oranlar
Avrupa Birliği, İngiltere, Türkiye ve EFTA ülkeleri değerlendirildiğinde oranlar, en düşük İrlanda’da (%22,7) en yüksek ise Fransa’da (%45,6) görülüyor.
Fransa’nın ardından Belçika (%44,8), Danimarka (%44,7) ve Avusturya (%43,5) geliyor. İzlanda hariç diğer İskandinav ülkeleri de yüksek vergi/GSYH oranlarına sahip: Finlandiya %42,7, İsveç %42,6, Norveç %41,8.
Lüksemburg (%41,9), İtalya (%41,7), Yunanistan (%40,7) ve Almanya (%40,3) da Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde yer alıyor.
Buna karşın Türkiye (%23,5), İsviçre (%26,9), Malta (%27,1), Romanya (%27,3) ve Bulgaristan (%29,9) %30’un altında kalarak en düşük grubu oluşturuyor. Litvanya, Letonya, Estonya, Çekya, Macaristan ve Slovakya ise %32–35 bandında daha mütevazı oranlara sahip.
Avrupa’nın beş büyük ekonomisinden İngiltere %35,3 ile en düşük orana sahipken, onu %37 ile İspanya izliyor. Almanya, Fransa ve İtalya ise Avrupa Birliği ortalamasının üzerinde bulunuyor. (İngiltere ve Türkiye verilerinin OECD’den geldiği ve metodolojik farklılıklar nedeniyle Eurostat ile tam karşılaştırılabilir olmadığı belirtildi.)
İrlanda, Türkiye ve İsviçre neden düşük?
Vergi politikası analisti Alexander Mengden’e göre, bu üç ülkenin düşük vergi/GSYH oranlarının sebepleri farklı.
İrlanda, düşük kurumlar vergisi (%12,5) sayesinde yoğun yabancı yatırım çekiyor. Bu da GSYH’yi şişiriyor ve oranı düşük gösteriyor. OECD’nin 2025 İrlanda raporuna göre, vergi/GSYH oranı düşük görünse de vergi/GNI (Gayri Safi Milli Gelir) oranı %38 ile AB ortalamasına yakın.
Mengden’e göre Türkiye, Avrupa’daki OECD ülkeleri arasında kişi başına gelirde en düşük seviyede yer alıyor ve bu durum doğal olarak vergi/GSYH oranlarının da düşük olmasına yol açıyor.
Bu tablo, çoğu zaman devletin vergi toplama kapasitesinin sınırlı olmasından kaynaklanıyor. Geniş kayıt dışı ekonomi ve vergi gelirlerini daraltan politika tercihleri de bunda etkili.
Türkiye’de KDV yalnızca nihai tüketimin yaklaşık %40’ına uygulanıyor; bu oran, Avrupa’daki OECD ülkeleri arasında en dar vergi tabanına işaret ediyor.
İsviçre ise farklı: Avrupa’nın en zengin ülkelerinden biri olmasına rağmen federal düzeyde düşük vergilendirme politikası ve kantonlar arası yoğun vergi rekabeti nedeniyle vergi/GSYH oranı düşük kalıyor.
Mutlak rakamlar
Avrupa Birliği’nde 2023’te vergi ve sosyal katkı gelirleri toplamda 6,9 trilyon euro oldu.
Almanya yaklaşık 1,7 trilyon euro ile en fazla vergi toplayan ülke olurken, Fransa 1,3 trilyon euro, İngiltere ise yaklaşık 1,1 trilyon euro (950 milyar sterlin) topladı. İtalya 887 milyar euro ile dördüncü, İspanya 555 milyar euro ile beşinci sırada yer aldı. Malta ise yalnızca 5,6 milyar euro ile Avrupa’nın en düşük vergi gelirine sahip ülke oldu.
Vergilerin rolü
Avrupa Komisyonu’na göre, AB hükümetlerinin gelirlerinin yaklaşık %90’ı vergilerden geliyor. Bu gelirler yetersiz kaldığında ise ülkeler borçlanmak zorunda kalıyor ve geleceğe dönük yeni yükümlülükler doğuyor.
Ülkelerin ekonomik büyüme, vergi oranları ve kamu harcamalarını dengeleme çabası, özellikle bütçe taleplerinin arttığı günümüzde giderek daha hassas bir denge haline geliyor. / Gazete Oksijen
26 AĞUSTOS’LAR
1789 - Fransa Ulusal Meclisi, Versay'da "İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi"ni kabul ederek Kıta Avrupası'nda özgürlükçü hukuk devletinin temellerini attı.
1896 - Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak Partisi) üyesi 28 kişi, İstanbul'da Galata semtindeki Osmanlı Bankası'nı bastı. 14 saatlik çatışma ve pazarlıklardan sonra, sağ kalan militanlar banka müdürünün yatıyla İstanbul'dan kaçtı.
1920 - ABD'de kadınlar ilk kez oy kullandı.
1922 - Türk Ordusu, Batı Cephesi'nde Yunan Ordusu'na karşı Büyük Taarruz'a başladı. Türk Ordusu Başkomutanı Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa, taarruzu bizzat Kocatepe'den idare ediyordu.
1924 - Türkiye İş Bankası kuruldu.
1932 - Türkiye'de ilk kez yüzme yarışları yapıldı. Büyükdere'de yapılan yarışmayı İstanbul ekibi kazandı.
1936 - Birleşik Krallık, -Süveyş Kanalı dışında- Mısır'a bağımsızlığını verdi.
1936 - İlk sesli televizyon gösterimi, BBC kanalından yapıldı.
1957 - Transistörlü radyo piyasaya sürüldü. 1927'de yalnızca 7 olan radyo alıcısı sayısı, 1950'lerde 300 bini aştı.
1969 - İsmet İnönü, "Sıhhatim henüz size hizmet edecek kadar verimlidir" dedi ve seçim kampanyasını başlattı. İnönü o sıra 85 yaşındaydı.
1969 - Nusret Suman, profesör ünvanını alan ilk heykeltıraş oldu.
1972 - TRT ilk yurt dışından naklen yayını Münih Olimpiyatları sırasında gerçekleştirdi.
1997 - Siyanürle altın çıkarılmasına karşı mücadele veren 250 Bergamalı Boğaz Köprüsü'nde eylem yaptı.
2008 - Abhazya ve Güney Osetya'nın bağımsızlıkları Rusya tarafından tanındı.
2010 - Rize'nin merkeze bağlı Gündoğdu beldesinde sağanak yağış sonucu meydana gelen sel ve heyelan nedeniyle 12 kişi yaşamını yitirdi, 6 kişi kayboldu.
2016 - Asya ve Avrupa'yı birbirine bağlayan üçüncü köprü: Yavuz Sultan Selim köprüsü açıldı.
2016 - Tüm askeri sağlık kuruluşları, Sağlık Bakanlığına bağlandı.
2021 - Zafer Partisi, Ümit Özdağ tarafından kuruldu.
26 AĞUSTOS’TA DOĞANLAR
1910 - Rahibe Teresa, Arnavut rahibe ve Nobel Barış Ödülü sahibi (ö. 1997)
1914 - Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türk şair (ö. 2008)
1941 - Ayşe Kulin, Türk yazar ve gazeteci
1950 - Ahmet Özhan, Türk şarkıcı ve oyuncu
1950 - Suavi, Türk şarkı sözü yazarı ve şarkıcı
1963 - Kürşat Başar, Türk gazeteci, yazar, televizyoncu ve senarist
26 AĞUSTOS’TA ÖLENLER
1974 - Adem Yavuz, Türk gazeteci (Kıbrıs Harekâtında Rumlar tarafından öldürülen) (d. 1943)
1978 - Charles Boyer, Fransız oyuncu (d. 1899)
1989 - Irving Stone, Amerikalı yazar (d. 1903)
1997 - Füreya Koral, Türk kadın seramik sanatçısı (d. 1910)
2006 - Muzaffer Buyrukçu, Türk yazar (d. 1928)
2017 - Muzaffer İzgü, Türk yazar ve öğretmen (d. 1933)
2018 - Aretha Franklin, Amerikalı şarkıcı ve müzisyen (d. 1942)
2018 - Neil Simon, Amerikalı oyun yazarı ve Pulitzer Ödülü sahibi (d. 1927)
2024 - Sven-Göran Eriksson, İsveçli teknik direktör (d. 1948)
Yorumlar
Yorum Gönder