Naki Bayır / DÜNYA
TÜİK’e göre haziran sonu itibarıyla yaşlılık aylığı alan 12,2 milyon kişiden 8,6 milyonu iş gücü piyasasında yer alıyor. İş gücü piyasasındaki emekliler, kayıtlı ya da kayıtsız işlerde veya kendi hesabına çalışan, memuriyete geri dönen ya da iş arayanlardan oluşuyor. Adına SGDP yatırılarak özel sektörde çalışan emekli sayısı EYT sonrası 2,2 milyona ulaştı.
Son yıllarda hayat pahalılığı karşısında emekli aylıklarının alım gücünün düşmesi nedeniyle kayıtlı veya kayıt dışı çalışma ya da iş arama şeklinde iş gücü piyasasına geri dönen emeklilerin sayısı giderek artıyor.Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) Haziran 2025 verilerine göre, Türkiye’de yaşlılık aylığı alan (emekli) sayısı 12 milyon 196 bin 336. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bu yılın ikinci çeyreğine ait verilerine göre emekli olduğu için iş gücüne katılmayan kişi sayısı ise 3 milyon 562 bin düzeyinde.
Buna göre geriye kalan 8 milyon 634 bin emekli ya bir işte çalışıyor ya da iş arıyor. Emekli olduğu halde iş gücü piyasasında yer alan bu emekliler, yaşlılık aylığı alan toplam nüfusun yüzde 70,8’ini oluşturuyor. Buna göre neredeyse 2 emekliden biri çalışma hayatına geri dönmüş durumda.
Geçim koşulları çalışmaya zorluyor
2008’de yapılan sosyal güvenlik düzenlemeleri sonrasında emekli aylıklarının reel olarak giderek düşmesine bağlı olarak zaten yüksek düzeylerde seyreden iş gücü piyasasındaki emekli oranının son yıllarda daha da hızlı biçimde yükselişe geçtiği dikkati çekiyor.
EYT ile emekli olanlar yine iş hayatına dönüyor
Uzun yıllar süren iş hayatının ardından tekrar çalışmak zorunda kalan emekliler, 2021 sonu itibarıyla yaşlılık aylığı alan toplam nüfus içinde yüzde 46,5’lik bir oran oluşturuyordu. Bu kesimin oranında artış, özellikle “Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)” olarak bilinen uygulama kapsamında erken emeklilik imkanından yararlanarak özel sektörde yeniden iş hayatına dönenlerin kitlesel olarak arttığı 2023 yılından itibaren hızlanmış ve anılan yılın sonunda yüzde 55,3’e, 2024 sonu itibarıyla da yüzde 65,7’ye çıkmıştı.
Hangi emekli çalışanlar SGDP’den muaf?
Emekli çiftçiler: 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği Ekim 2008 sonrası, tarımsal faaliyetlerde kendi adına ve hesabına çalışan emekliler SGDP’den muaf.
Tarımla uğraşan emekliler: 4/a kapsamında tarım sektöründe hizmet akdine tabi olarak kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan ya da devlet memuru olarak emekli olduktan sonra kendi nam ve hesabına tarımsal faaliyette bulunanların aylıkları kesilmediği gibi, bunlar hakkında SGDP hükümleri uygulanmıyor.
Emekli esnaf: 6663 sayılı Kanun ile 29 Şubat 2016’dan itibaren 4/b (Bağ-Kur) kapsamında kendi adına çalışan tüm emeklilerden SGDP kesintisi kaldırıldı. Bu kişiler, emekli maaşları kesilmeden çalışabiliyor.
Yurt dışı çalışanlar: Sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde Türk işverenlerce çalıştırılan Türk işçiler için işverenler sadece kısa vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortası primi ödüyor.
Kamuda istisnai görevdekiler: 5335 Sayılı Kanun’un 30’uncu maddesi kapsamında kamu kurumlarında istisnai görevlerde çalışan emekliler SGDP’den muaf. Emekli maaşlarını almaya devam eden bu kişiler tam sigortalılık kapsamında prim ödüyorlar.
Göreve geri dönen memurlar: 4/c kapsamında emekli olup kamu görevine dönenlerin emekli maaşları kesiliyor ve SGDP yerine tam sigorta primi ödeniyor. Bu nedenle bu grup SGDP’den muaf, ancak farklı bir sigortalılık statüsüne tabiler.
SGDP’li çalışanlar artıyor
Emekli olduktan sonra yeniden işgücü piyasasına dönen emekliler içinde sadece adına sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenerek özel sektörde çalışanların sayısı resmi veri ile bilinebiliyor. Bu kişilerin 2022 sonunda 945 bin 652 olan sayısı, ilk EYT’li emekliliğinin Nisan 2023’te başlaması ile anılan yılın sonunda 1 milyon 864 bin 988’e ulaştı. Başka deyişle bu kapsamdaki emekli çalışanların sayısı bir yılda ikiye katlandı. 2024 sonunda 2 milyon 104 bin 633 olan bu sayı, Haziran 2025 sonu itibarıyla da 2 milyon 156 bin 30’a yükseldi. Adına SGDP ödenerek çalıştırılan emeklilerin yaşlılık aylığı alan toplam nüfus içinde 2021’de yüzde 9,2 olan oranı, 2024 sonunda yüzde 17,5’e ve bu yıl haziran sonu itibarıyla yüzde 17,7’ye çıktı. Bu kapsamda çalışan emeklilerin haziran sonu itibarıyla 1 milyon 924 bin 188’ini erkek, 231 bin 842’sini kadın emekliler oluşturuyor.
İş gücü piyasasındaki diğer emekliler
SGK verilerindeki yaşlılık aylığı alan emekli sayısından, TÜİK’e göre işgücü dışında yer alanlar ile yine SGK’ya göre adına SGDP primi yatırılarak (kayıtlı ve ücretli) çalışan emekliler düşüldüğünde, geriye işgücüne dahil olup çalışan ya da iş arayan 6 milyon 478 bin kişilik daha emekli nüfus kalıyor. Bu fark, ilk bakışta SGK ve TÜİK verileri arasında tanımlama veya sınıflandırma farklılıklarını akla getiriyor. Ancak bu sayı içinde kayıt dışı çalışanların yanı sıra SGDP’den muaf olarak yasal biçimde çalışmaya devam eden emekliler de yer alıyor. 4/B (Bağ-Kur) kapsamında emekli olduktan sonra kendi adına çalıştıkları için SGDP’den muaf olan esnaf ve çiftçiler, kamu sektöründe yeniden çalışan bazı emekliler, bazı akademik personel, emekli muhtarlar veya özel durumları dolayısıyla SGDP’den muaf olarak çalışan diğer emekliler de bu gruba dahil.
Türkiye’de kayıt dışı istihdamın yaygınlığı göz önüne alındığında, söz konusu 6,5 milyonluk nüfusta yer alanlar içinde önemli bir kesimin ise emekli olduktan sonra kayıt dışı çalışanlardan oluştuğu biliniyor. Ayrıca, geçici olarak iş arayan, düzensiz olarak kısmi, yarı zamanlı çalışan emekliler de bu grupta yer alıyor.
Kayıt dışı çalışanların tahmini sayısı
Emekli olduktan sonra adına SGDP ödenerek çalıştırılan emekli sayısı 2,2 milyon olurken, SGDP’den muaf ancak yine mevzuata uygun (kayıtlı) çalışanlar ile özel sektörde kayıt dışı şekilde çalıştırılan ya da kendi hesabına çalışan emekli sayılarına ilişkin istatistiki veri ise bulunmuyor. Ancak bazı işçi sendika ve konfederasyonlarınca yapılan çeşitli araştırmalardan hareketle tahminler yapılabiliyor.
4/b kapsamında fiilen çalışan esnaf ve çiftçi sayısı haziran sonu itibarıyla yaklaşık 3 milyon olurken, bu kapsamdaki 1,7 milyon emekliden 1 milyon dolayındaki bölümün de bu işlerde hala çalışmaya devam ettiği tahmin ediliyor. Tahmini verilere göre SGDP’den muaf ancak kayıtlı çalışan diğer emekliler ile birlikte kayıtlı çalışan toplam emekli sayısı 3,5 milyona yaklaşıyor. Bu da emekli olduğu halde işgücü piyasasında yer almaya devam edenler içinde geriye kalan 5 milyondan fazla bir nüfusun, kayıt dışı çalışanlar ile iş arayanlardan oluştuğunu gösteriyor.
1 EYLÜL’LER
1910 - Corinthians, Brezilya futbol kulübü kuruldu.
1920 - Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.
1922 - Mustafa Kemal Paşa, Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin kazanılması üzerine emrini verdi: Ordular! İlk Hedefiniz Akdeniz'dir. İleri! Aynı gün Türk ordusu, Yunan işgali altındaki Uşak'a girdi.
1923 - Japonya'nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde deprem: 300 bin kişi öldü.
1924 - Ankara Devlet Konservatuvarı'nın temelini oluşturan "Musiki Muallim Mektebi" Ankara'da açıldı.
1927 - Türkiye'de medeni nikâh zorunlu hâle getirildi.
1928 - Arnavutluk'ta Ahmet Zogoğlu, "I. Zog" unvanıyla kral ilân edildi.
1929 - Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.
1933 - Denizyolları İşletmesi, devlet tekeline alındı.
1939 - Almanya'nın Polonya'ya saldırması üzerine, II. Dünya Savaşı başladı.
1939 - Japonya, Kuzey Çin'de Moğol Özerk Hükûmeti (Mengjiang) adında bir kukla devlet kurdu.
1939 - İslâm Ansiklopedisinin Türkçeye çevrilmesi için üniversitede bir tercüme bürosu kuruldu.
1946 - Türkiye Emlak Kredi Bankası Kuruluş Kanunu kabul edildi.
1949 - Van'ın Özalp ilçesinde Temmuz 1943'de 33 köylüyü kurşuna dizdirmekle suçlanan emekli Orgeneral Mustafa Muğlalı tutuklandı.
1953 - Anıtkabir'in açılışı yapıldı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı koyuldu.
1967 - Türkiye'deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, Hükûmeti protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır dışı edilebileceğini açıkladı.
1969 - Muammer Kaddafi, Libya'da askeri bir darbeyle Kral I. İdris'i devirdi.
1974 - Mağusa'ya bağlı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk'ün, öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.
1979 - ABD'nin Pioneer 11 adlı uzay aracı, Satürn'ü ziyaret eden ilk uzay aracı oldu.
1980 - Türkiye'nin çeşitli yerlerinde, aralarında CHP Zile İlçe Başkanı'nın da bulunduğu 19 kişi öldürüldü.
1982 - Türkiye'de ilk ve orta öğretimde din dersi zorunlu kılındı.
1985 - Amerikalı deniz bilimci Robert Ballard ve ekibi, RMS Titanic'in enkazını Atlas Okyanusu'nun 4000 metre derinliğinde iki parça halinde buldu.
1985 - CNN International kanalı kuruldu.
1991 - Özbekistan bağımsızlığını ilan etti.
1993 - Savaş Karşıtları Derneği kuruldu.
2002 - Güney Kore'de, son 40 yılda meydana gelen en şiddetli kasırgada, iki günde ölenlerin sayısı yaklaşık 200'ü buldu.
2004 - Radikal İslamcı grupların, Kuzey Osetya'nın Beslan kasabasındaki bir okula baskın yapmasıyla başlayan olaylarda 1200 kişi rehin alındı, Rus askerlerinin mücahitleri aratmayan tutumuyla beraber 700 kişi yaralandı ve 344 kişi Rus askerler tarafından katledildi. Eylemin organizatörleri, Aslan Mashadov ve Şamil Basayev olmasının yanı sıra masrafların da El-Kaide tarafından üstlendiği belirlendi.
2006 - İran'da bir yolcu uçağının ülkenin kuzey doğusundaki Meşhed kenti hava alanına inişi sırasında alev alması sonucu en az 29 kişi öldü.
1 EYLÜL’DE DOĞANLAR DOĞANLAR
1854 - Engelbert Humperdinck, Alman besteci (geç romantik akımın temsilcisi) (ö. 1921)
1874 - Talat Paşa, Osmanlı devlet adamı, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kurucu lideri ve İttihat ve Terakki kurucularından (ö. 1921)
1923 - Rocky Marciano, İtalyan kökenli Amerikalı boksör (ö. 1969)
1930 - Turgut Özakman, Türk bürokrat, yazar ve avukat (ö. 2013)
1936 - Özdemir İnce, Türk şair, yazar, çevirmen ve gazeteci
1967 - Kadir Çöpdemir, Türk dizi oyuncusu, radyocu ve TV yapımcısı
1997 - Hande Baladın, Türk millî voleybolcu
1 EYLÜL’DE ÖLENLER
1998 - Osman Fahir Seden, Türk yönetmen (d. 1922)
2003 - Hilmi Topaloğlu, Türk müzik yapımcısı (d. 1952)
2004 - Mehmet Köstepen, Türk siyasetçi (d. 1947)
2018 - Aram Gülyüz, Türk yönetmen, yapımcı ve senarist (d. 1931)
2024 - Ahu Tuğba, Türk sinema oyuncusu (d. 1955)
Yorumlar
Yorum Gönder