____________BirGün
Tedavüle girdiği Aralık 2009’da neredeyse bankalar dışında kimsenin eline geçmeyen 200 TL’lik banknot, bugün tavuk döner almaya bile yetmiyor. 2021’den bu yana her geçen gün derinleşen ekonomik kriz ve tırmanan enflasyon, en büyük banknot olan 200 TL’nin de kaderini değiştirdi. Bir dönem kimsenin cüzdanına girmeyecek kadar büyük olan banknot, bugün ne bir kafede kahve içmeye ne de tavuk döner yemeye yetiyor.
Kriz günden güne derinleşip lira değer kaybederken, en temel ihtiyaçların fiyatları dahi üçer basamaklı meblağlara ulaştı. Hâl böyle olunca 5,10,20 ve 50 TL’lik banknotlar yurttaşın ihtiyacını karşılamamaya başladı, büyük banknotlara ise ihtiyaç arttı. İlk tedavüle çıktığında 8,5 milyon adet basılan 200 TL’lik banknottun sayısı 2016 yılına gelindiğinde 150 milyonu geçti. Böylece yedi yıl içinde 200 TL’lik banknot sayısı 18 kat artmış oldu. 2019’dan itibaren basım daha da hız kazandı. Şubat 2023’te dolaşımdaki 200 TL’lik banknot sayısı 1 milyarı aşarken 2025’te 3,5 milyar adete kadar ulaştı.
MARKET FİYATLARI KRİZİN FOTOĞRAFI
En son gelinen noktada ise en büyük banknot pek çok temel gıda maddesine bile erişemiyor. Banknotun değer kaybı, tedavüle girdiği 2009 yılı ile 2025 yılındaki fiyatlar kıyaslandığında bir kez daha ortaya çıktı. Buna göre 200 liranın yurttaşın hayatına girdiği zamandan bu zamana olan fiyat değişimleri şöyle gerçekleşti:
• 1000 gr kaşar peyniri 8,95 TL’den 299 TL’ye,
• 3 kilo patates 1,95 TL’den 35,70 TL’ye
• 1 Litre yarım yağlı süt 1,25 TL’den 27,75 TL’ye
• 2 kilo kuru soğan 1 TL’den 19,80 TL’ye
• 1 kilo domates 1,50 TL’den 39 TL’ye,
• 3 kilo yoğurt 5 TL’den 137 TL’ye,
• 1 kilo çay 5,55 TL’den 179 TL’ye,
• 830 gram salça 1,95 TL’den 74,95 TL’ye,
• 2,5 kilo baldo pirinç 7,40 TL’den 192,50 TL’ye,
• 2 litre zeytinyağı 11,50 TL’den 425 TL’ye,
• 5 litre Ayçiçek yağı 12,45 TL’den 385 TL’ye
• 12’li tuvalet kâğıdı 3,50 TL’den 69,90 TL’ye yükseldi.
Bunun yanı sıra yurttaşlar 200 TL’lik banknotla 2009’da yaklaşık 40 kilo tavuk eti alabilirken bugün tavuk döner dahi yiyemiyor.
DÖVİZ VE ALTINDA DURUM DAHA VAHİM
Banknotun değer kaybı, döviz kurları ve altın fiyatları üzerinden de gözler önüne serildi. 200 TL’nin yürürlüğe girdiği 2009 Aralık’ta 1,4 TL olan dolar 41,7 TL’ye yükseldi. 2,1 TL olan avro 48,50 TL olurken 2,4 TL olan sterlin 56 TL’yi görerek tarihi zirvesine ulaştı.
Altında ise tablo daha da vahim. 1 Ocak 2009 itibarıyla 200 TL’nin alım gücü yaklaşık 5 gram altına yeterken bugün, 27 adet 200 TL’lik banknot bile bir gram altın almaya yetmiyor.
Asgari ücret de banknotun ne kadar değer kaybettiğini gösteren bir diğer etmen oldu. 2009’daki 693 TL’lik asgari ücret yalnızca 3 adet 200’lük banknottan oluşuyorken enflasyonist ekonomi ortamı banknotun gücünü yerle bir etti. 22 bin 104 liralık asgari ücrette 110 adet 200 TL’lik banknot var ancak yurttaşın alım gücü 2009 yılıyla kıyaslanamayacak kadar gerilemiş halde.
9 EKİM’LER
1855 - Isaac Singer dikiş makinesinin patentini aldı.
1936 - Hoover Barajı'ndan 266 mil uzaklıktaki Los Angeles'a (Kaliforniya) elektrik verilmeye başlandı.
1944 - Türkiye Cumhuriyeti Başbakan'ı Şükrü Saracoğlu, resmi tören ile Anıtkabir'in temelini attı.
1944 - Birleşik Krallık, Çin, ABD ve Sovyetler Birliği, Birleşmiş Milletler(BM)'in kurulacağını açıkladı.
1953 - Amerikalı yüzücü Florence Chadwick, Çanakkale Boğazı'nın Nara Burnu ile Eceabat arasını 1 saat 50 dakikada yüzdü.
1957 - Tibet, Çin'e bağlandı.
1962 - Uganda, Büyük Britanya'dan bağımsızlığını ilan etti.
1967 - Ernesto Che Guevara, yakalandıktan bir gün sonra, Bolivya'da infaz edildi.
1970 - Kamboçya'daki sağcı darbenin ardından Kmer Cumhuriyeti ilan edildi.
1971 - Deniz Gezmiş ve 17 arkadaşı idama mahkûm edildi.
1981 - Fransa'da ölüm cezası kaldırıldı.
1997 - İtalyan oyun yazarı Dario Fo, Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldı.
1998 - Kültür Bakanlığı, 36 sanatçıyı "devlet sanatçısı" ilan etti. Yaşar Kemal, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Hüseyin Gezer, Füreya Koral, Zühtü Müritoğlu ve Lütfi Ömer Akad bu unvanı reddettiler. Yaşar Kemal "adı ne olursa olsun, bana verilen hiçbir payeyi, ülkemiz demokrasiye kavuşana kadar kabul etmeyeceğim "dedi.
2004 - Afganistan'da ilk demokratik seçimler yapıldı.
2005 - Birleşik Krallık Demiryolları'nda, tütün mamulleri kullanımı tamamen yasaklandı.
2005 - Çin, Everest tepesinin yüksekliğinin 8.848,43 m olduğunu resmi olarak açıkladı.
2006 - Google, YouTube'u 1,65 milyar dolara aldığını açıkladı.
2006 - Güney Kore Dışişleri Bakanı Ban Ki-mun, Gana'lı Kofi Annan'ın yerine 1 Ocak 2007'den itibaren göreve başlamak üzere Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne seçildi.
2006 - Kuzey Kore, nükleer bir deneme yaptığını açıkladı.
2007 - "Dev Manyetik Direnç"ile (GMR) ilgili çalışmalarından ötürü Albert Fert (Fransız) ve Peter Grünberg (Alman)Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü.
2008 - Nobel Edebiyat Ödülü'nü Fransız Jean-Marie Gustave Le Clézio kazandı.
2016 – Hakkâri ilinin Şemdinli ilçesinde terör örgütü mensupları tarafından Durak Hudut Bölüğü yakınlarındaki kontrol noktasına intihar saldırısı düzenlendi. Saldırı sonucunda 10 askerî personel ile 6 sivilin yanı sıra saldırgan hayatını kaybetti, 26 kişi yaralandı.
2022 – Türkiye Ampute Futbol Milli Takımı, 2022 Dünya Kupası’nın finalinde karşılaştığı Angola’yı 4-1 mağlup ederek Dünya Kupası’nda şampiyon oldu.
9 EKİM’DE DOĞANLAR
1859 - Alfred Dreyfus, Fransız subay (ö. 1935)
1862 - Fatma Aliye Topuz, Türk yazar (Türk edebiyatının ilk kadın romancısı) (ö. 1936)
1906 - Seyyid Kutub, Mısırlı yazar ve düşünce adamı (ö. 1966)
1930 - Rahmi Koç, Türk iş insanı
1940 - John Lennon, İngiliz müzisyen, yazar ve aktivist (ö. 1980)
1987 - Barış Arduç, Türk oyuncu
9 EKİM’DE ÖLENLER
1967 - Che Guevara, Arjantinli devrimci (d. 1928)
1989 - Ercüment Karacan, Türk gazeteci ve Milliyet gazetesi eski sahibi (d. 1921)
1989 - Yusuf Atılgan, Türk roman ve öykü yazarı (d. 1921)
2021 - Ebu'l-Hasan Beni Sadr, İran'nın 1. Cumhurbaşkanı (d. 1933)
Yorumlar
Yorum Gönder