HAYALSE "HAYAL" DEYİN AMA İŞTE BÖYLE BİR MECLİS İSTİYORUM

  

Ankara’dan Mustafa Kemal Atatürk, Ali Fuat Cebesoy… Antalya’dan Hamdullah Suphi Tanrıöver… Bayazıt/Doğubeyazıt’tan Refik Saydam… Bolu’dan Tunalı Hilmi… Burdur’dan Mehmet Âkif Ersoy… Bursa’dan Muhittin Baha Pars… Canik/Samsun’dan Ahmet Hamdi Yalman… Cebel-i Bereket/Osmaniye’den Faik Öztrak… Edirne’den İsmet İnönü, Kâzım Karabekir… İstanbul’dan Abdülhak Adnan Adıvar, Fethi Okyar… İzmir’den Mahmut Esat Bozkurt, Refet Bele, Yunus Nadi Abalıoğlu… Karesi/Balıkesir’den Kazım Özalp… Kastamonu’dan Yusuf Kemal Tengirşenk… Konya’dan Refik Koraltan… Menteşe/Muğla’dan Tevfik Rüştü Aras… Mersin’den Fahrettin Altay… Saruhan/Manisa’dan Mahmut Celâleddin Bey (Celal Bayar), Refik Şevket İnce… Sivas’tan Rauf Orbay… Trabzon’dan Hasan Saka…

Türkiye’nin BİRİNCİ MECLİSİ ALBÜMÜ’ne bakın siz de, seçtiklerinizi ekleyin bu listeye.

Dönsek 104 yıl öncesine.

Özümüze dönsek.

Vatanperver, yürekli, basiretli, birikimli insanlar bir araya gelse... Ah, bir gelse.

Hayalimdir, işte o liste.

Umudumdur.

En azından temennimdir.

Böyle bir TBMM’ye yeniden sahip olabilsek keşke.

Keşke.

 

BİRİNCİ MECLİS'TEN ÖRNEK KİŞİLER

İbrahim Bey (d. Adana 1882, ö. Adana 1932) 1882 yılında Adana’da doğdu. Eşraftan Kethüdazade Halil Ağa’nın oğludur. Haftalık bir gazete olan Teceddüt (1908-1910 ve 1923-1924 yılları arasında yayınlanmıştır) ve Çıngırak adlı karikatürlü mizah gazetesinin yayımcısı ve imtiyaz sahibidir. Adana Belediye Meclisi Üyeliği yapmıştır.  I. Dünya Savaşı’nın (1914-1918) sona ermesi ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nın (30 Ekim 1918) imzalanmasından sonra Çukurova bölgesinin işgal edilmeye başlanması üzerine Millî Mücadele’ye destek vermeye başlamıştır. Adana Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı ve bu cemiyetin Yürütme Kurulu Üyeliğinde bulundu. Ankara’da TBMM’nin açılmasına karar verilmesi üzerine yapılan seçimlerde Adana Milletvekili seçildi. Milletvekili seçildiği hâlde cephede kalmayı tercih ederek, Ankara’ya gelmeden istifa etti. Meclise katılmadığı ve yasama görevi yapmadığından özgeçmişi ve sonraki hayatı hakkında bilgi derlenememiştir. 1932 yılında Adana’da öldü.

Ahmet Hamdi Bey (Apaydın) (d. Erzurum 1862, ö. Amasya 1936) 1862 yılında Erzurum’da doğdu. Miralay (Albay) Hasan Bey’in oğludur. İlk ve orta eğitimini Erzurum, Sivas ve Amasya’da tamamladı. 1881 yılında Amasya Sancağı Tahrirat Kaleminde Kâtip olarak devlet hizmetine girdi. 1882 yılında gönüllü er olarak Erzincan’daki Dördüncü Ordu hizmetine girdi. Askerlik hizmeti sırasında başarılı olarak 1887 yılında süvari mülazım-ı sani (teğmen) rütbesi aldı. Uzun süre orduda hizmet ettikten sonra 1894 yılında askerlikten istifa etti. Ardından sırasıyla Amasya Sancağı Sıhhiye Komisyonu Üyesi (1897), Sultansuyu Çiftliği Kâtibi (1897), Çifteler Çiftliği Hesap Kâtibi (1900) ve Çiftlikat-ı Hümayun Muhasebe Memuru (1901) olarak görev yaptı. I. Dünya Savaşı (1914-1918) sırasında yetim ve muhacir çocukların korunması ve eğitimi için Amasya’da Şefkat-i İslamiye Cemiyetini kurdu ve idareciliğini üstlendi. Bu cemiyet bünyesinde 200 yetim çocuğu barındıran bir yurt açtı. I. Dünya Savaşı’nın sona ermesi ve Mondros Ateşkes Antlaşması’nın (30 Ekim 1918) imzalanmasından sonra Millî Mücadele’ye destek vermeye başladı. Mustafa Kemal Paşa’yı Amasya’ya gelişinde (13 Haziran 1919) karşılayanlar arasında bulundu. Amasya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurucuları arasında yer aldı. Daha sonra Ankara’da açılması kararlaştırılan TBMM için yapılan seçimlerde Amasya Milletvekili seçildi. Ankara’ya gelerek TBMM’nin 23 Nisan 1920 tarihindeki açılışında hazır bulundu. Meclis çalışmaları sırasında Müvazene-i Maliye ve Layiha komisyonlarında görev yaptı. 1920 yılında TBMM Başkanlığından izin alarak Amasya bölgesine gitti ve halkı Millî Mücadele konusunda bilinçlendirmek için propaganda faaliyetlerinde bulundu. Ayrıca bu dönemde Amasya’daki çocuk yurdu için TBMM tarafından yardım tahsis edildi. TBMM I. Dönem (1920-1923) milletvekilliği sona erince tekrar aday olmadı. Memleketi Amasya’ya döndü. Hayatının kalan kısmını burada geçirdi ve hayır işleriyle meşgul oldu. Bir daha herhangi bir resmî veya siyasi görev almadı. 28 Ekim 1936 tarihinde Amasya’da öldü.

Osman Server Bey (Atabek) (d. Ahıska 1886, ö. İzmir 1962) 1886 yılında Gürcistan’ın Ahıska bölgesinde doğdu. Meşhur Atabekler ailesinden Feyzullah Esat Efendi’nin oğludur. İlk ve ortaöğrenimini Tiflis’te Rus Lisesinde tamamladı. Daha sonra sırasıyla; 1904 yılında Petersburg Politeknik Okulunda yüksek kimya mühendisliği, 1906 yılında Almanya’da Freiburg Yüksek Maden Mühendis Mektebi, 1911’de Breslau Yüksek Ziraat Mektebi ve 1916’da Petersburg’da Hukuk mekteplerinde öğrenim gördü. Eğitim hayatını tamamladıktan sonra memleketi Ahıska’ya döndü. Gürcü ve Ermenilere karşı memleketini savunmak için Millî Mücadele yolunda teşkilatçılık yapmıştır. Millî İslâm Şûrası ve Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti’nin kurulmasında etkili çalışmalar yaptı. 1918 yılında, Tiflis’te Üçlü Sovyet Hükûmeti kurulunca Ardahan sancağını temsilen mebus seçilmiştir. Birinci TBMM Döneminde yapılan seçimlerde Ardahan Milletvekili oldu. Sağlık durumu sebebiyle Meclise 5 Ocak 1922’de katılabildi. Nafia ve İktisat komisyonlarında çalıştı. Milletvekilliği görevini tamamladıktan sonra sırasıyla; Maden Mühendisi olarak 15 Mayıs-15 Ekim 1924 arası Kuvarshan Fabrikasında, 15 Nisan-15 Temmuz 1928 tarihlerinde İstanbul Civa Madeni Ticaret Ltd. Şirketinde, 15 Ağustos 1928’den 1 Mart 193l’e kadar Kars Belediyesi Mühendisliği, 1931-1936 yılları arasında İzmir Civa Ticaret Ltd. Şirketinde ve Muğla-İzmir Zımpara Madenlerinde, 28 Şubat 1936’dan 1949 yılına kadar da Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünde görev yaptı. 13 Aralık 1962’de İzmirGümüldür yolunda trafik kazasında öldü.

Mehmet Esat Efendi (İleri) (d. Gümülcine 1882, ö. İzmir 1957) 1882 yılında Yunanistan’ın Gümülcine kentinde doğdu. Müderris ve eski Gümülcine Mebusu Mehmet Hilmi Efendi’nin oğludur. İlk ve ortaöğrenimini Gümülcine’de tamamladı. Eğitim hayatına hem medresede, hem de idadide devam etti. Medreseyi tamamlayıp müderrislik icazeti aldı. İcazetini aldıktan sonra medresede müderrislik, idadi mektebinde öğretmenlik, kentin büyük camiinde vaizlik, Batı Trakya Derneği kuruculuğu ve Aydın Sultanisinde öğretmenlik yaptı. Birinci Dünya Savaşı yıllarında “Cihad-ı Ekber” broşürü yayınladı ve bu şekilde halkı bilinçlendirdi. Bunun yanı sıra yetiştirdiği öğrenciler ve gönüllüler ile Aydın Köşk Cephesi’nde savaşa girdi. Yaptığı vaazlar ve çalışmalarından dolayı “Millî Ordu Müftüsü” olarak isimlendirildi. Bu sıfatla Aydın ve Ödemiş cephelerinde bulundu. Ankara’da TBMM’nin açılmasıyla birlikte Aydın Milletvekili seçildi. 10 Ekim 1920 tarihinde TBMM’de Aydın Milletvekili olarak göreve başladı. Mecliste Şeriye-Evkaf, İrşad ve Maarif komisyonlarında çalıştı. TBMM II. Dönem (1923-1927) Menteşe Milletvekili seçildi. 21 Kasım 1923 tarihinde Millî Mücadele yıllarında cephede ve Mecliste yaptığı fedakârlıklardan ötürü KırmızıYeşil Şeritli İstiklal Madalyası’yla ödüllendirilmiştir. Milletvekilliği sona erince Torbalı ilçesine yerleşerek tarımla uğraştı. 15 Nisan 1957 tarihinde İzmir’de trafik kazası sonucunda vefat etti.

Şeyh Abdullah Servet Efendi (Akdağ) (d. Tosya 1880, ö. İzmir 1962) 1880 yılında Kastamonu ilinin Tosya ilçesinde doğdu. Kafkas göçmeni bir aileye mensup olan Ahmet Efendi’nin oğludur. İlköğrenimini Tosya İbtidai Mektebinde, ortaöğrenimini Tosya Rüştiyesinde tamamladı. Eğitimine Kastamonu İdadisinde devam etti. Ayrıca İstanbul’da Darüttedris Medresesinde eğitimini sürdürdükten sonra Bursa’da Hacı Mustafa Efendi’den icazet aldı. İcazet aldıktan sonra 1899 yılından itibaren Bursa İli Mektupçuluk Kalemi Mümeyyizliğine ve 1913 yılında da Bursa Vaizliğine atandı. Nakşibendi Dergâhı Şeyhi olarak Millî Mücadele yıllarında vaazlarıyla halkı aydınlattı ve Millî Mücadele’ye destek verdi. Ankara’da TBMM’nin açılmasıyla birlikte TBMM I. Dönem (1920-1923) için yapılan seçimlerde Bursa Milletvekili seçildi. 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM’nin açılışında Bursa Milletvekili olarak hazır bulundu. Meclis çalışmaları sırasında İrşad, Şeriye-Evkaf, Defter-i Hakani, Maarif ve Layiha komisyonlarında çalıştı. Mustafa Kemal Paşa’nın onayı ile Yeşil Ordu Cemiyetinin kurucuları arasında yer aldı. Dönemin sona ermesiyle birlikte milletvekilliği de sona erdi. 1927-1937 yılları arası Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın özel emriyle Mısır, Yemen, Suudi Arabistan, Hindistan ve Pakistan’da iyi niyet elçisi olarak Türkiye’yi tanıtma faaliyetlerinde bulundu. 1937’de Hatay’a yerleşerek bölgenin bağımsızlığı ve Türkiye’ye katılması konusunda çalışmalar yaptı. 18 Ekim 1939’da Hatay Müftülüğüne atandı. 12 Haziran 1942’de bu görevden emekliye ayrıldıktan sonraki yaşamını Ankara, İstanbul ve İzmir’de sürdürdü. 10 Haziran 1962’de İzmir’de öldü.

Mustafa Şevket Bey (Bengisu) (d. Ödemiş 1880, ö. Çanakkale 1942) 1880 yılında İzmir’in Ödemiş ilçesinde doğdu. Kasap Koca Ali Efendi’nin oğludur. İlk ve orta eğitimini Ödemiş ve İzmir’de tamamladı. Ardından İstanbul’a gelerek Askeri Tıbbiye Mektebine girdi. Bu okuldan 1903 yılında doktor yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Askerlik kariyeri boyunca sırasıyla yüzbaşı (1903) ve binbaşı (1915) rütbelerini aldı. Trablusgarp Savaşı (1911), Balkan Savaşları (1912-1913) ve I. Dünya Savaşı’na (1914- 1918) katıldı. Bu süreçte Trablusgarp, Bingazi, İstanbul, Selanik, Yemen, Kırklareli, Gelibolu, Suriye, Kudüs ve Erzurum’da bulunan kıtalarda askerî doktor olarak görev yaptı. Son olarak 1917 yılında On İkinci Kolordu 23. Fırka Başhekimliğine atandı. Bu son görevinden 1919 yılında istifa ederek askerlik mesleğinden ayrıldı. Memleketi Ödemiş’e döndü. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi (15 Mayıs 1919) üzerine Millî Mücadele’yi desteklemeye başladı. Alaşehir’de bir seyyar hastane kurarak yaralı Kuva-yı Milliye milislerinin tedavileriyle ilgilendi. Ankara’da TBMM’nin açılmasına karar verilmesi üzerine yapılan seçimlerde İzmir Milletvekili seçildi. Ankara’ya gelerek 15 Mayıs 1920 tarihinde Meclis çalışmalarına katıldı. Fakat kısa bir süre sonra hastalığı sebebiyle izin alarak Ankara’dan ayrıldı, Antalya’ya gitti. İzin süresini doldurmasına rağmen Ankara’ya dönmemesi nedeniyle TBMM Genel Kurulu tarafından 8 Ağustos 1921 tarihinde milletvekilliğinden istifa etmiş sayıldı. Daha sonra yaptığı savunmasında Ankara dışında bulunduğu dönemde Rodos’ta kaldığını ve bazı istihbarat çalışmaları yaptığını ileri sürse de bu mazereti kabul edilmedi. TBMM I. Dönem (1920-1923) milletvekilliğinin bu şekilde sona ermesinin ardından uzun süre memleketinde kaldı. 1927-1934 yılları arasında Ödemiş Belediye Başkanlığı görevinde bulundu. Ardından TBMM V. Dönem’de (1935-1938) Çanakkale Milletvekili ve VI. Dönem’de (1939- 1943) İzmir Milletvekili seçildi. TBMM VI. Dönem (1939-1943) milletvekilliği devam ederken 12 Şubat 1942’de Çanakkale’de öldü.